Tematem tego opracowania jest koncepcja przebudowy ogrodu przy budynku jednorodzinnym w Kotlinie Jeleniogórskiej. Prace koncepcyjne zostały poprzedzone częścią analityczną, w ramach których przeprowadzono analizy funkcjonalno przestrzenne, środowiska przyrodniczego i kulturowego, oraz analizę układu widokowego. Na bazie tych analiz wykonano pierwszą koncepcję projektową, która jest wpasowana we wnioski końcowe. Chciałbym zaznaczyć że przy wykonaniu koncepcji w żadnym przypadku nie zastosowano metody “bo tak będzie ładnie”, albo “tak będzie pasować”. Wszystko co widać na wizualizacjach z czegoś wynika, łącznie z całą koncepcją układu ogrodu. Poniższy tekst jest tym czym klient dostaje jako opis koncepcji. Ma on uświadomić klientowi z czego wynikają założenia projektowe i uzasadnić zastosowanie konkretnych rozwiązań, co dodatkowo poparte jest wykonanymi analizami. Powierzchnia omawianego terenu to 747 metrów kwadratowych. Teren opada w dół od końca działki w kierunku domu, który usadowiony jest w zagłębieniu terenu. Teren od frontu budynku opada dość stromo w kierunku wąskiej drogi. Na działce poczyniono już pewne inwestycje, wykonano taras wraz murem oporowym i część murów oporowych od strony drogi. Niestety inwestycje te nie zostały poprzedzone przemyślaną częścią projektową, co wygenerowało pewne problemy. Schody z tarasu na wyższą część ogrodu są zbyt wąskie i w nieprzemyślanym miejscu, sam zaś mór zamyka przestrzeń tarasu łukiem, który ciężko wpasować do nowoczesnej koncepcji projektowej. Układ ten również nie wykorzystuje potencjału jaki daje możliwość budowy dwupoziomowego patio. Mór oporowy od strony patio wyklucza zaś zastosowanie bramy przesuwnej, co utrudnia zamknięcie całości terenu ogrodzeniem. Koncepcja ta proponuje rozwiązanie tych problemów.
1) Strefa wejścia.
Ze względu na konfigurację wejścia do budynku, oraz wjazdów do garażu zdecydowano się pozostawić strefą podjazdów do stanowisk garażowych (służących jako dodatkowe stanowiska postojowe) poza ogrodzeniem posesji. Istnienie murku oporowego i podwyższony teren za nim powoduje, iż ewentualna przesuwna brama do posesji musiała by się poruszać poza granicą działki, od strony drogi, zawężając ją i powodując zagrożenie dla osób postronnych. Dodatkowo przy układzie takim nie było by możliwe zastosowanie bramki wejściowej, która kolidowała by z bramą przesuwną. Konfiguracja terenu wyklucza również bramę rozwieraną na granicy działki, ze względu iż musi ona otwierać się do wnętrza posesji, a wznios podjazdów to uniemożliwia, Posesję zamyka w tym układzie bramka wejściowa, na poziom której prowadzą zewnętrzne schody z ozdobnym gazonem, oraz brama rozwierna, dwuskrzydłowa, w kierunku wiaty garażowej.
Jest to rozwiązanie powszechnie stosowane przy konfiguracji terenu, w którym ze względu na brak miejsca nie można zastosować bramy na granicy posesji. Układ taki zabezpiecza też miejsca parkingowe dla gości właścicieli posesji (samochody właścicieli przechowywane wewnątrz garaży, gości na zewnątrz). Wydzielenie parkingów przy drodze dojazdowej nie jest możliwe ze względu na jej szerokość. Jako przednie (reprezentacyjne) ogrodzenie zastosowano seryjne ogrodzenie prefabrykowane z pustaków betonowych i paneli stalowych, dostępne szeroko w handlu. Szerokość słupków betonowych wynika ze znormalizowanych wymiarów pustaków i braku możliwości zamówienia paneli o innych wymiarach niż te dostępne w handlu detalicznym. Istnieje możliwość doboru wzoru paneli. Podjazd do garażu w technologi „geo-krata” z możliwością zasypania jej humusem i wsiania trawy, lub wypełnienia żwirem (powierzchnia wliczana do powierzchni biologicznie czynnej).
2) Przedogródek
Strefa przedogrodu zaprojektowana została w modnym stylu łączenia dużych kęp traw ozdobnych o różnych wysokościach i barwach z krzewami oraz niskimi drzewami. Zasadniczą część przestrzeni wypełnia miskant w odmianie średniowysokiej, oraz krzewy derenia o korze w w intensywnie czerwonym kolorze. W okresie zimowym, gdy trawy nabiorą słomkowego koloru, pozbawione liści krzewy, będą bardzo mocno kontrastowały z nimi intensywnym kolorem kory. Główną ozdobą strefy jest karłowaty buk pospolity w odmianie płaczącej z listowiem w kolorze fioletu.
W strefie najbliższej ścianie budynku zastosowano niską zimozieloną trawę hakonechloa tolerującą zacenienie. Zastosowane rozwiązanie sprawia iż uzyskano „bogato” obsadzoną przestrzeń, przy której zabiegi pielęgnacyjne sprowadzają się do wiosennego przycięcia lub wyczesania traw. Ekspansywne trawy zagłuszają rozwój chwastów i wypełniają ściśle przestrzeń. Ważne jest przy tym umiejętne dobranie gatunków i odmian, kontrastujących z sobą kształtem, barwą i wysokością, co tworzy strukturę kompozycji . Zły dobór spowodować może rozwój jednorodnej gęsto zarośniętej przestrzeni. Przez strefę przedogrodu, oraz wzdłuż bocznej ściany posesji, poprowadzono alejkę z płyt, których kształt i odstępy można różnicować w zależności od dostępności materiału i upodobań inwestora.
Wzdłuż alejki przy bocznej ścianie budynku zastosowano motyw „drogi wśród traw”, „zachęcający” gości w ogrodzie do jego dalszej penetracji (wzbudzanie zainteresowania i zwiększenie atrakcyjności miejsca).
3) Patio przy budynku
Problemem strefy jest nieprawidłowo zaprojektowane wyjście po schodkach, co niweluje potencjał wizualny wynikający z tarasowego układu poszczególnych poziomów terenu. Dodatkowo „betonowa” przestrzeń wgłębnika ma tendencję do nadmiernego rozgrzewania się w słoneczne dni, oraz nie wprowadza elementu relaksu związanego z obcowaniem z zielenią. Podstawowym zabiegiem zastosowanym w tym miejscu jest poszerzenie schodów i otwarcie ich w kierunku północnym, by stworzyć wrażenie wielopoziomowości i wykorzystać element wizualny temu towarzyszący. Dodatkowo zastosowano gazony na krawędzi patio. Od strony południowej dało to zamknięcie przestrzeni prywatnej, które by zwiększyć prywatność miejsca obsadzono wysokimi skrzypami zimowymi, które tworzą przysłonę zapewniającą intymność właścicielom. Od strony wschodniej zdecydowano użyć się niskich traw, by nie zamykać przestrzeni na zasadniczą część ogrodu. Dodatkowo gazony obsadzono bluszczem w karłowej i wolno rosnącej odmianie. To, oraz wykorzystanie części powierzchni patio pod nasadzenia (wyciągnięcie części kostek z posadzki i przygotowanie tam ziemi uprawnej), ma dać wrażenie iż ogród „wkracza” pod same okna domu, co łagodzi „betonową” sterylność miejsca. W nasadzeniach tych wykorzystano płożący jałowiec, który rozrastając się zatrze granicę pomiędzy użytkową i zieloną częścią patio,a także średniowysokie strzeliste trawy.
Jako zadaszenie przestrzeni zastosowano rozsuwaną markizę, chroniącą przed słońcem i deszczem. Wszystkie te działania mają na celu stworzenie przestrzeni intymnej, sprzyjającej wypoczynkowi. Należy nadmienić przy tym, że funkcje związane z przyjmowaniem gości w ogrodzie, oraz organizowaniu spotkań towarzyskich przeniesiono do innych części ogrodu, tak by przestrzeń patio przy samym budynku wprowadzała element spokoju służącego właścicielom do wypoczynku i by nie stworzyć wrażenia zbytniego natłoku w tym miejscu, co nie sprzyja wypoczynkowi. Im większą część powierzchni tarasu przeznaczy się pod nasadzenia tym efekt „wkraczania” ogrodu na patio będzie silniejszy i wrażenie harmonii miejsca będzie silniejsze. Kompozycję patio dopełniają donice z zielenią. Ich ilość i nasadzenia zależna będzie od inwencji i upodobań właścicieli, jednak pamiętać należy o unikaniu zbytniego natłoku w tym miejscu.
4) Górna część patio.
Tak jak wspomniano wcześniej przebudowa schodów na wyższą część ogrodu otwiera przestrzeń na górną część patio, przesuniętą na bok względem głównej osi widokowej w ogrodzie. Ma to na celu pozostawienie wolnej przestrzeni przed dolnym patio, tak by nie ograniczać widoku z miejsca dziennego przebywania, oraz z salonu. Sprawa to również to, że pomimo ewentualnych spotkań towarzyskich w tej części nie będzie zakłócany spokój i zachowana zostanie wielofunkcyjność miejsca. Na przykład pomimo toczącego się spotkania towarzyskiego w górnej części ogrodu, w tym miejscu można będzie prowadzić cichą rozmowę z częścią gości, lub wypoczywać.
Ta część ogrodu odcięta została od terenu przed dolnym patio rzędem trzech niskich gazonów, obsadzonych brzozami szczepionymi na pniu, oraz trawami. Wytwarza to przysłonę, dodatkowo chroniącą prywatność korzystających z tej części ogrodu, przed wzrokiem sąsiadów z okolicznych posesji. Wprowadza to też podział na wnętrza ogrodowe, co sprawia iż ogród wydaje się większy niż jest w rzeczywistości. Górną część zamyka od wschodu atrakcyjna altana w stylu modernistycznym, w której toczyć się będzie główne życie towarzyskie w ogrodzie, oraz w której można wypoczywać w przypadku braku gości. W górnej części patio proponuje się wykonanie trój funkcyjnego wgłębnika, w którym przez zasadniczą część sezonu ostawiona będzie trampolina. W okresie jesienno-zimowym, po demontażu trampoliny, lub ustawieniu jej w innym miejscu we wgłębniku można zorganizować miejsce na ognisko (chroni przed wiatrem i sprawia iż mimo niskiej temperatury zewnętrznej jest tam ciepło). Wyjście i wejście do wgłębnika zapewnić może dostawiana schodko-drabinka. Miejsce to jest funkcjonalnie powiązane z altaną. W czasie imprez „ogniskowych”, zasadnicza część spotkania toczyć się będzie w altanie, a we wgłębniku przygotowywane będą potrawy. Można będzie się też tam ogrzać.
W sezonie letnim. We wgłębniku ustawić można basen dmuchany o średnicy dobranej do jego wymiarów. Wpuszczenie go poniżej poziomu gruntu, sprawia to iż pomimo rozwiązania „budżetowego” wywierane jest wrażenie „prestiżowego” basenu przydomowego. Przestrzeń ta została podzielona na dwie części. Żwirową prażę, oraz ozdobną rabatę. Do wysypania plaży użyć należy żwiru rzecznego płukanego, którego krawędzie są miękkie i nie będą sprawiały dyskomfortu korzystających. Zabezpieczy to również materiał z którego wykonany jest basen przed przecięciem ostrą krawędzią kamyka. Przed montażem basenu powierzchnie wgłębnika wyłożyć należy matami z miękkiej pianki, co zabezpieczy basen przed przetarciami. Przy komponowaniu rabaty ozdobnej, wykorzystano miękkie „poduchy” trawy niedźwiedziej, oraz klon palmowy, co daje wyjątkowo wysoki efekt wizualny, przy zachowaniu modernistycznego wyglądu założenia. Tarawa niedźwiedzia jest zimozielona, przez co zachowuje efekt wizualny przez cały rok, klon palmowy zaś w sezonie jesiennym atrakcyjnie się przebarwia, a zimą jest ozdobny ze względu na strukturę korony. Przestrzeń górnej części patio, od strony domu, zamyka gazon przy tarasie obsadzony dodatkowo jałowcami w odmianie kolumnowej, co rozbija niekorzystne oddziaływanie wizualne elewacji i dachu budynku, która w tej części jest najmniej atrakcyjna wizualnie (brak większych okien, wyjście tylne i wiata garażowa).
Przy projektowaniu altany uwzględniono najnowsze trendy z zakresu sztuki ogrodowej. Altana otwarta jest w stronę górnej części patio i tworzy z nim jednolitą strukturę funkcyjną. Ewentualne spotkania towarzyskie w tym miejscu, wzbogacone są dzięki temu o możliwość zorganizowania ogniska we wgłębniku, oraz korzystania z basenu. W dachu altany uwzględniono świetlik z poliwęglanu, wpuszczający do wnętrza światło słoneczne. Altanę od południa zamyka pergola, pod którą podwieszone zostały na łańcuchach płaskie donice z zielenią sezonową (wiszące ogrody). W dolnej części pergoli powtórzenie motywu dekoracyjnego z placu przy basenie, czyli rabata z niedźwiedziej trawy, co łączy strukturalnie całość. „Wiszące ogrody” oprócz funkcji dekoracyjnej, stanowią też funkcję osłonową, zapewniającą prywatność miejsca.
Na tylnej ścianie altany motyw dekoracyjny, w postaci obrazu z suchych mchów, a na pogrubionej ścianie bocznej dekoracyjne wnęki na drewno do ogniska, oraz ewentualne doniczki z kwiatami, lub miniaturowymi krzewami. Całość rozwiązania pomimo zastosowania budżetowych materiałów, tworzy wrażenie prestiżowego założenia, o wysokich walorach estetycznych. W celu zwiększenia prywatności korzystających, dodatkowo zastosować można tu zasłony przypięte do sufitu altany, a w sezonie zimowym, by zapewnić komfort termiczny, wykonane na zamówienie w firmie wykonującej plandeki do naczep, przesłony z oknami z folii namiotowej.
Pomiędzy górną częścią patio i ozdobnymi gazonami, obsadzonymi niskimi brzozami pozostawiono przestrzeń służąca do komunikacji z pozostałymi częściami ogrodu.
5) Pozostała część ogrodu
W celu zapewnienia prywatności, oraz zwiększenia atrakcyjności wizualnej całości, istniejące ogrodzenie z siatki zgrzewanej wzbogacono o panele osłonowe z drewna, oraz nasadzenia z roślinności pnącej. Przy wyborze pnączy można pójść trzema drogami. Zastosować tu można zimozielone bluszcz, który zapewnia funkcję osłonową również w okresie zimowym, jednak na efekt trzeba czekać kilka lat dłużej (powolniejszy wzrost), lub zastosować nasadzenia z winobluszczu, które bardzo szybko zapewnia funkcję osłonową (pełen wzrost w ciągu dwóch sezonów), zapewnia wysoką dekoracyjność jesienią (przebarwianie listowia), jednak w okresie zimowym ich funkcja osłonowa ulegnie osłabieniu (pozostaną jedynie pędy, które pomimo iż są dość gęste nie zapewnią pełnej izolacji.
Można też zastosować nasadzenia mieszane, składające się na przykład z kwitnącego wiciokrzewu pomorskiego, trzmieliny i mniej ekspansywnej odmiany bluszczu (pozostawienie miejsca na wzrost pozostałych pnączy). Rozwiązanie takie będzie atrakcyjne wizualnie (wiciokrzew atrakcyjnie kwitnie, trzmielina ma atrakcyjnie wizualnie liście), oraz zapewni osłonę w okresie zimowym (bluszcz jest całkowicie zimozielony, trzmielina częściowo). Jednak i w tym przypadku oczekiwany efekt nastąpi później niż w przypadku winobluszczu. W ogrodzeniu posesji zaplanowano również ozdobne drewutnie w formie boksów, wymiarami odpowiadającymi panelom ogrodzenia. Zwiększa to wizualną atrakcyjność, oraz rozwiązuje problem składowania na terenie posesji drewna do ogrzewania budynku. Ilość boksów na drewno dobrana zostanie na podstawie zapotrzebowania na drewno.
Przed niższą częścią patio pozostawiono wolną przestrzeń, która poza tym że unikamy „duszności miejsca” służyć może do rekreacji czynnej lub do ustawienia instalacji dla dzieci (huśtawki, zjeżdżalnie). Elementami skupiającymi wzrok (dominanty) są tutaj nasadzenia z klonu globosum. Nasadzenia te opcjonalnie zamienić można na drzewka owocowe, jednak w doborze ich należy kierować się ewentualną siłą wzrostu, tak by nie urosły one do rozmiarów powodujących zdominowanie całości (np. niskopienne odmiany jabłoni). Nasadzenia takie jednak nie będą w pełni współgrały z modernistycznym charakterem ogrodu. Również nasadzenia z brzozy niskopiennej w gazonach zamienić można na wspomniane wcześniej klony globosum, a przestrzeń pod nimi obsadzić trawami wysokimi, by zapewnić funkcję osłonową. Należy też nadmienić że wszystkie nasadzenia w gazonach wzbogacić można o roślinność kwitnącą, w zależności od preferencji właścicieli. Dodatkowym elementem dekoracyjnym przy ogrodzeniu są również nasadzenia z traw wysokich, stanowiące „ramy” dla drewutni. Całość założenia zaplanowano tak, by nie zamknąć widoku na wschodnie ramię Karkonoszy (Śnieżka, Czarny grzbiet i Kowarski Grzbiet).
6) Warzywniak.
W ogrodzie zaplanowano też warzywniak, lub zielnik, o niewielkich rozmiarach, zapewniający możliwość uprawy podstawowych warzyw (sałata, szczypiorek, zioła i tym podobne). Konstrukcja rabat wyniesionych oparta jest tutaj o standardowe, tanie skrzynie transportowe do europalet. Dzięki temu rabaty można ustawiać w dekoracyjne zestawiania, a uprawę można rozszerzyć w miarę potrzeb właścicieli. Ze skrzyń takich zaplanowano również kompostowniki.
Warzywniak i część gospodarcza ogrodu umieszczone zostały w tylnej części, za altaną, tak by nie zaburzać modernistycznego układu ogrodu. Tam też (na tylnej ścianie altany umieścić można też mini składziki na podstawowy sprzęt ogrodniczy (zamykane szafy na narzędzia typu szpadel, grabie i podobne). Skrzynie transportowe są rozwiązaniem bardzo trwałym (pod warunkiem odpowiedniego zabezpieczenia (impregnacja i wyścielenie od wewnątrz folią kubełkową).
7) Rów melioracyjny i tylna skarpa.
Tylna skarpa, zamykająca ogród od wschodu, stanowi element, który rzutuje na dekoracyjność całości. Ona domyka całość i jest widoczna niemal z każdego punktu w ogrodzie. Dlatego należy rzyłożyć starań do jej efektu wizualnego. W celu uzyskania efektu szybkiego zarastania jej powierzchni dobrano tutaj ekspansywne, a przy tym dekoracyjne gatunki. Kierowano się też tym by zapewnić w ogrodzie pożytek dla owadów, którego jest mało w pozostałych częściach. Nasadzenia z roślin kwitnących i miododajnych przyciągają do ogrodu owady zapylające, a w tym motyle. Zastosowano też efekt kontrastu kolorystycznego pomiędzy żółto kwitnącą tojeścią kropkowaną i niebieską szałwią omszoną. Rośliny te są zgrupowane w duże „łany”, które tworzą wyraziste kolorystyczne plamy. Są bezproblemowe w uprawie, a efekt wypełnienia całości nastąpi dość szybko. Uzupełnieniem kompozycji są tu wysokie trawy, oraz zimozielone płożące iglaki okrywające. Można zastosować rozwiązanie z samymi zimozielonymi roślinami okrywowymi, jednak wpłynie to na zmniejszenie efektu wizualnego. Ponad rowem melioracyjnym w południowo wschodnim narożniku posesji, zaplanowano kładkę do istniejącej tylnej bramki.
Pełna galeria ogrodu:
