Widoki na krajobraz kulturowy okolic wsi Dąbrowica
Prezentowane tu są treści związane z moimi badaniami nad krajobrazem kulturowym wsi Dąbrowica pod Jelenią Górą. Pomimo tego, że skupiam się nad jedną miejscowością, treści zawarte na tej stronie nierozerwalnie związane są z historią całej Kotliny Jeleniogórskiej i regionu, gdyż rozwój pojedynczej miejscowości spleciony jest z historią otoczenia i nie jest możliwy w oderwaniu od spraw, które się toczą w szerszym ujęciu. W blogu zawarte są starsze wpisy mojego autorstwa, które rozsiane w różnych miejscach, giną w czeluściach internetu, jak i zupełnie nowe, na które nie miałem wcześniej czasu. Wszyscy zainteresowani historią i krajobrazem regionu znajdą tu coś dla siebie. Wiele rzeczy jest nowych dla szerszego odbiorcy, z tej przyczyny iż nikt wcześniej tym się na poważnie nie zajmował. chciałem zaznaczyć przy okazji, że nie jestem historykiem. Zajmuję się architekturą krajobrazu, a badania nad historią miejsc (w ściślejszym ujęciu nad krajobrazem kulturowym) są jedną z wielu dziedzin, którymi zajmuje się architektura krajobrazu. Celem badań historycznych jest uchwycenie piętna, jakie na przestrzeni wieków wywarł człowiek na otaczającej go przestrzeni. Wyjaśnienie przyczyn zmian, wartościowanie ich znaczenia i wskazanie co trzeba, lub warto zachować w otaczającym nas krajobrazie.
Oświadczam że prezentowane tu treści, stanowiące wynik moich prac badawczych są chronione jako moja własność intelektualna, zgodnie z zapisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1062, z 2022 r. poz. 655.) i nie wyrażam zgody na ich kopiowanie i publikowanie w jakiej formie bez mojej wyraźnej pisemnej zgody.
Tomasz Kluch
Spis treści:
1) Wstęp – Krajobraz kulturowy. Czym jest?
2) Początki wsi Dąbrowica na tle osadnictwa w Kotlinie Jeleniogórskiej.
3) Słów kilka o powstaniu folwarku i pałacu w Dąbrowicy
4) Lokalizacja pierwszego folwarku w Dąbrowicy
6) Historia młyna w Dąbrowicy i o nieistniejącej już młynówce.
7) Wielka woda, czyli historia o powodziach i jaki one miały wpływ na Dąbrowice.
8) Znani ludzie w Dąbrowicy – August Heinrich Hoffmann von Fallersleben.
Prezentowane tu treści nie będą układane chronologicznie. Należy je traktować jako zbiór oddzielnych, zamkniętych artykułów, wyczerpujących konkretny temat. Na opowieść chronologiczną, wyczerpującą temat od A do Z, być może pokuszę się w przyszłości, gdy znajdę czas i co najważniejsze, gdy będzie zainteresowanie uzasadniające nakłady pracy w tym kierunku. Poszczególne artykuły prezentowane są poniżej w formie zajawki. Kliknięcie odnośnika czytaj dalej, lub punktu w spisie treści przenosi do właściwej strony z artykułem.
Krajobraz kulturowy. Czym jest?
Wychodząc na spacer, wycieczkę, wyjeżdżając na wczasy poznajemy nowe dla nas krajobrazy. Z naszych wewnętrznych potrzeb wynika to, że zwykle wybieramy miejsca jak najmniej zmienione przez człowieka. Mówimy iż wyjeżdżamy na łono natury, że chcemy obcować z dziką, niezmienioną przyrodą. I właśnie tu jest sedno. Co w tym naszym krajobrazie jest dzikie i niezmienione? Okazuje się że prawie nic. A to co zostało przetworzone przez człowieka nie jest już krajobrazem naturalnym, lecz właśnie tym krajobrazem kulturowym. Zapraszam do szerszego zapoznania się z tematem. (Czytaj dalej)
Początki wsi Dąbrowica, na tle osadnictwa w Kotlinie Jeleniogórskiej.
Od lat dziecięcych, głównie za sprawą propagandy, która kreowała “jedynie słuszną” wersję historii, wpajano nam opowieści o plemieniu Bobrzan, które to zasiedlało tereny Kotliny Jeleniogórskiej. Plemię to miało pozakładać wioski, a Jelenią Górę założył sam Bolesław Krzywousty, który na wzgórzu nieopodal rzeki Bóbr ustrzelił jelenia. Dąbrowica zaś powstała wedle legend, jako podgrodzie zamku na szczycie góry Koziniec. Czy było tak w istocie? Czy może historia toczyła się zupełnie inaczej? Zapraszam do lektury. (Czytaj dalej)
Słów kilka o powstaniu folwarku i pałacu w Dąbrowicy.
Historiografia, zwłaszcza ta bardziej współczesna, bardzo często myli pojęcia zamek i pałac w Dąbrowicy. W opisach pojawiają się informacje o tym, że pałac w Dąbrowicy powstał jeszcze w wiekach średnich. Autorzy tych tekstów zdają się nie rozumieć, iż pałac i zamek oddalone są od siebie i w czasie i przestrzeni. Zupełnie różna jest również geneza ich powstania. Zatem jak było naprawdę? A może lepiej jak było najprawdopodobniej…? (czytaj dalej)
Lokalizacja pierwszego folwarku w Dąbrowicy.
Jak już wspominałem w moim tekście który można znaleźć tutaj: Słów kilka o powstaniu folwarku i pałacu w Dąbrowicy, pierwszy, związany z założeniem wsi folwark, nie musiał istnieć w miejscu dzisiejszego. Nie koniecznie też musiał mieć formę taką jaką kojarzymy z historycznymi folwarkami w dolinie parków i ogrodów. Gdzie w takim razie mógł się znajdować i jak wyglądać? Zapraszam do lektury. (Czytaj dalej)
O istniejącym folwarku w Dąbrowicy, gospodarce folwarcznej i o tym jakie piętno w krajobrazie Dąbrowicy odcisnęła ta gospodarka.
We wpisie “Lokalizacja pierwszego folwarku w Dąbrowicy “, wyjaśniałem gdzie mogło istnieć najwcześniejsze założenie folwarczne we wsi. W artykule: “Słów kilka o powstaniu folwarku i pałacu w Dąbrowicy” dowiedzieliście się o genezie i możliwym kształcie pałacu, który wybudowany był wraz z folwarkiem. Przyszedł czas na to, by opowiedzieć nieco o istniejącym folwarku. Chciałbym też wspomnieć o gospodarce folwarcznej i o tym jaki wpływ miała ona na obecny krajobraz Dąbrowicy. Chociaż niewielu zdaje sobie z tego sprawę, w tej niepozornej miejscowości, znajduje się niedoceniana perła, stanowiąca przykład kompletnie zachowanego założenia folwarcznego, o co po spustoszeniach epoki PRLu w takich obiektach, dość ciężko. Zapraszam do lektury. (czytaj dalej)
Historia młyna w Dąbrowicy i o nieistniejącej już młynówce.
Historia młyna w Dąbrowicy to opowieść o nadziei i upadku. O tym jak kruche są plany człowieka, który nigdy nie może być pewien swojej przyszłości. Jest to opowieść również o tym, że koniec jednego, może być początkiem drugiego, czegoś co pozostawia trwałe piętno w historii i od czego zależą losy wielu pokoleń ludzi. Opowiem tutaj o tych zmiennych kolejach losu, oraz o tym jak zmieniła się okolica w której żyjemy. A wszystko zaczęło się od jednego małego młyna… (czytaj dalej)
Wielka woda, czyli historia o powodziach i jaki one miały wpływ na Dąbrowicę.
Historia Dąbrowicy od samego początku związana jest z rzeką. Rzeka stanowiła jej dobrodziejstwo, ale też przekleństwo. Tereny zalewowe pomiędzy Wojanowem, Łomnicą i samą Dąbrowicą, stanowiły główny areał pól uprawnych wsi i one zapewne skusiły założycieli Dąbrowicy do budowy folwarku. Rzeka również napędzała gospodarkę Dąbrowicy przez długie lata. Dzięki niej istniał młyn, a później papiernia. Rzeka to również zagrożenie. Przez dolną część wsi przetaczały się powodzie. Z lepszym, lub gorszym skutkiem próbowano zabezpieczyć się przed jej niszczycielską siłą. Działania te zmieniły obraz nadrzecznej Dąbrowicy. Część owoców tych działań zostało zaprzepaszczone, co kładzie się do dzisiaj długim cieniem na życie części mieszkańców wioski… (czytaj dalej)
Znani ludzie w Dąbrowicy - August Heinrich Hoffmann von Fallersleben.
Dzisiejszy wpis rozpoczoł wiersz, który stworzony został przez człowieka jeśli nie znanego na całym świecie, to na pewno, którego dzieło jest znane i rozpoznawalne wszędzie. Dzieło to budzi jednocześnie kontrowersje. Bo na przestrzeni dziesięcioleci, było wykorzystywane nie tylko przez ludzi dobrych, ale i przez kanalie, pomimo tego, że jego autor był człowiekiem dobrym, miłującym pokój i przyjaźń między narodami. August Heinrich Hoffmann von Fallersleben, twórca słów do niemieckiego hymnu… (Czytaj dalej)
Dąbrowickie monety.
Czy wiecie Państwo że Dąbrowica posiadała niegdyś własne monety? Ano tak. Posiadała. Taka to była kiedyś bogata wieś… Oczywiście żartuję. W kwestii bogactwa. Ale w kwestii monet nie… Bo monety te nie powstały z powodu bogactwa, ale z powodu kryzysu… W tym wpisie dowiecie się jak to się stało że wieś miała własne monety i do czego służyły. (Czytaj dalej)
Znani ludzie w Dąbrowicy – Pauline von Schätzel.
Czasami w ciepłe czerwcowe noce srebrna poświata księżyca wyrywała młodzieńców ze snu… Przez otwarte okno wraz z łagodnymi powiewami wiatru wnikały zapachy kwitnących łąk i sadów… A wraz z nimi coś jeszcze… Anielski głos, śpiew… Właściwie bez słów, sama dźwięczna, dziewczęca nuta… Delikatna, daleka, przyzywająca. Bywali tacy, którzy nie potrafiąc się oprzeć tej pieśni, wymykali się z domów i szukali jej źródła… Któż tak czarował mężczyzn niby Lorelei? Tu się tego dowiedziecie (Czytaj dalej)
Zwierzyniec w Dąbrowicy.
Czy w Dąbrowicy istniał zwierzyniec? Gdzie mógł być zlokalizowany, jakie były w nim zwierzęta i jak wyglądał? Tu znajdziecie odpowiedź… (czytaj artykuł)
Historia rodziny Krieg
Podczas jednego ze spacerów po stokach góry Koziniec nieoczekiwanie natknąłem się na zagadkowy kamień. Wydawało mi się, że już bardzo dobrze znam to miejsce i że już nie znajdę tam niczego co było by dla mnie zaskoczeniem. Być może w czasie prac leśnych został on niedawno odsłonięty i wcześniej ukryty był wśród leśnej ściółki, skrywającej skrzętnie tajemnice lasów Dąbrowicy, lub też oberwał się on z wyższych, stromych partii góry, w czasie na przykład ulewnych deszczów. Na kamieniu bardzo dobrze widoczny jest napis. „CLARAS BLICK” – WIDOK CLARY. Od razu w głowie pojawiło mi się pytanie. Kim mogła być owa Clara? (Czytaj dalej)
Carl Kayser Eichberg
Ciekawą postacią związaną z Dąbrowicą jest niemiecki malarz doby impresjonizmu, urodzony 5 kwietnia 1873 roku w Dąbrowicy, Carl Kayser-Eichberg. Jego rodzina związana była z miejscowością Hohenofen w Brandenburgii, gdzie jego dziad Johann Jakob Kayser zarządzał miejscową fabryką papieru. Z kolei jego ojciec, Ludwig Kayser przez nieokreślony czas (notki biograficzne poświęcone Carlowi mówią o latach) pracował w papierni w Dąbrowicy. (Czytaj dalej)